Node.js ile Asenkron Programlamaya Giriş: Callbacks, Promises ve Async/Await Arasındaki Farklar

### Node.js ile Asenkron Programlama Nedir?

Bir yazılımcı olarak, uygulama geliştirdiğinizde karşılaştığınız en temel sorunlardan biri genellikle asenkron işlemlerdir. Bu, özellikle Node.js kullanıyorsanız kaçınılmazdır. Node.js’in olay döngüsü (event loop) sayesinde, I/O işlemleri asenkron olarak gerçekleştirilir, yani uygulamanızın performansını etkilemeden çok sayıda işlem aynı anda yapılabilir. Ama işin içine giren asenkron programlama yapıları, işler biraz karmaşıklaşabiliyor.

Node.js ile asenkron programlama denildiğinde aklınıza üç ana yapı gelir: Callbacks, Promises ve Async/Await. Bu yazıda, bu üç yapıyı inceleyecek, her birinin ne işe yaradığını, ne zaman kullanılması gerektiğini ve birbirlerinden nasıl farklı olduklarını açıklayacağım. Hadi gelin, bu yapıları daha yakından keşfedelim!

Bir zamanlar asenkron programlamanın temel yapı taşlarından biri olan callback fonksiyonları, her JavaScript geliştiricisinin hayatına mutlaka bir noktada girmiştir. Callback, bir fonksiyonun bitiminde başka bir fonksiyonun çağrılması için kullanılan basit bir yapıdır.

```javascript
function fetchData(callback) {
setTimeout(() => {
console.log("Veri çekildi.");
callback(); // callback fonksiyonu çalıştırılıyor
}, 2000);
}

fetchData(() => {
console.log("Veri işleniyor...");
});
```

Artıları:
- Basit ve anlaşılır bir yapıdır.
- Küçük projelerde gayet işlevseldir.

Eksileri:
- Callback hell (callback cehennemi) dediğimiz, iç içe geçmiş callback fonksiyonları yazmak kodun okunabilirliğini zorlaştırır.
- Hata yönetimi yapmak karmaşıklaşır.

Callback yapısının basit ve eski olması, küçük projelerde işinizi görebilir, ancak büyük ve karmaşık uygulamalarda zorlayıcı olabilir.

Promise, callback’lerin yol açtığı karmaşıklığı ortadan kaldırmak amacıyla ortaya çıkmıştır. Promise, bir asenkron işlemin gelecekteki sonucunu temsil eder ve üç duruma sahiptir: Pending (Beklemede), Resolved (Tamamlandı), Rejected (Reddedildi).

```javascript
function fetchData() {
return new Promise((resolve, reject) => {
setTimeout(() => {
const data = "Veri çekildi.";
resolve(data); // Promise başarılı olursa resolve edilir
}, 2000);
});
}

fetchData()
.then((data) => {
console.log(data); // "Veri çekildi."
})
.catch((error) => {
console.error("Hata: ", error);
});
```

Artıları:
- Callback’lere kıyasla daha temiz ve anlaşılır bir yapı sunar.
- .then() ve .catch() metodları sayesinde hata yönetimi ve kod akışını daha düzenli tutar.

Eksileri:
- Zincirleme işlemler (chaining) karmaşıklaşabilir.
- Çok fazla promise zinciri yazmak yine karmaşaya yol açabilir.

Promise yapısı, özellikle birden fazla asenkron işlemi sırayla yapmanız gerektiğinde işinizi kolaylaştırır.

Şimdi ise Async/Await yapısına göz atalım. Bu yapı, JavaScript’in son yıllarda en popüler asenkron işleme biçimi haline geldi. Async/Await, Promises ile çalışırken kodu daha okunabilir ve yönetilebilir kılmak için tasarlanmıştır. Async fonksiyonları, await ifadesi ile birlikte kullanılarak daha senkron bir yapıda çalışmasını sağlar.

```javascript
async function fetchData() {
const data = await new Promise((resolve, reject) => {
setTimeout(() => {
resolve("Veri çekildi.");
}, 2000);
});
console.log(data); // "Veri çekildi."
}

fetchData();
```

Artıları:
- Kodunuzu daha temiz ve okunabilir hale getirir.
- try-catch blokları ile hata yönetimi daha basit hale gelir.
- Senkron programlamaya çok daha yakın bir deneyim sunar.

Eksileri:
- Async/Await, Promise yapısına dayanır, bu nedenle yine promise kullanmak zorundasınız.
- Her yerde kullanmak uygun olmayabilir, çünkü await yalnızca async fonksiyonları içinde çalışır.

Async/Await, özellikle okunabilirliği ve bakımını kolaylaştırması nedeniyle, büyük projelerde tercih edilen bir yapı haline gelmiştir.

Şimdi gelin, bu yapıları karşılaştırarak, hangisinin ne zaman kullanılacağına karar verelim.

- Küçük projeler için veya tek bir asenkron işlemle sınırlı bir işlem yapıyorsanız, callback yeterli olabilir. Fakat çok karmaşık hale geldikçe, callback yapısını kullanmak sizi zorlayabilir.
- Birden fazla asenkron işlemi sırayla yapmak istiyorsanız, Promises daha düzenli bir kod yapısı sağlar. .then() zincirleri sayesinde hatalarla başa çıkmak daha kolay olur.
- Kodun okunabilirliğini artırmak ve karmaşık hata yönetimini basitleştirmek istiyorsanız, Async/Await sizin için en uygun seçenek olacaktır. Özellikle büyük projelerde tercih edilen bu yapı, karmaşık işlemleri daha az hatayla yapmanıza olanak tanır.

Her üç yapının da avantajları ve dezavantajları vardır. Hangi yapıyı kullanmanız gerektiği, projenizin karmaşıklığına ve ihtiyaçlarınıza bağlıdır.

Node.js’in asenkron yapısı, geliştiricilerin verimli kod yazmalarını sağlar. Ancak doğru asenkron programlama yapısını seçmek, kodunuzu daha temiz, hatasız ve bakımı kolay hale getirebilir. Callbacks, Promises ve Async/Await arasındaki farkları anlamak, hangi yapının ne zaman kullanılacağını bilmek, her yazılımcının geliştirmesi gereken önemli bir beceridir.

Unutmayın, her yapının güçlü yanları olduğu gibi zayıf yanları da vardır. Bu yüzden projenizin gereksinimlerine göre en uygun olanı seçmek önemlidir. Asenkron dünyaya adım atarken, doğru araçları kullanarak işinizi kolaylaştırabilirsiniz!