Giriş: Rust’ta Borçlanma (Borrowing) Nedir?
Rust dilinin en belirgin özelliklerinden biri, bellek güvenliği sağlamak için yaptığı katı borçlanma (borrowing) yönetimidir. Bu, geliştiricilerin yazdığı kodların daha güvenli, hızlı ve hatasız olmasını sağlar. Ancak, bazen Rust’ın borçlanma kuralları biraz kafa karıştırıcı olabilir. Bu yazıda, "Cannot Borrow Immutable Twice" hatasının ne olduğunu, neden ortaya çıktığını ve nasıl çözüleceğini ele alacağız. Eğer siz de Rust’ta kod yazarken bu hatayı alıyorsanız, yalnız değilsiniz! Hadi birlikte çözüm yolunu keşfedelim.
“Cannot Borrow Immutable Twice” Hatası Nedir?
Rust dilinde, bir değişkene birden fazla yerde aynı anda immutable (değiştirilemez) referans almak yasaktır. Yani, bir değişkene birden fazla & (reference) kullanarak erişmeye çalışırsanız, Rust size bu hatayı verir: "Cannot borrow immutable twice".
Peki, neden böyle bir kısıtlama var? Rust’ın amacı, bellek güvenliğini sağlamak ve verileri aynı anda birden fazla yerden değiştirmeye (ve dolayısıyla beklenmedik hatalar oluşturmaya) engel olmaktır. Immutable referanslar ise, verilerin sadece okunmasına izin verir, değiştirilmesine değil. Eğer birden fazla yerde aynı veriye referans almaya çalışırsanız, bu durum bellek hatalarına ve çakışmalara yol açabilir. Rust, bunu önlemek için kısıtlamalar getirmiştir.
Hata Mesajı: “Cannot Borrow Immutable Twice”
Bu hata mesajını aldığınızda, Rust derleyicisi size şöyle der: “You cannot borrow this value more than once as immutable.” (Bu değeri birden fazla kez değiştirilemez olarak borçlayamazsınız.) Bu durum genellikle aşağıdaki gibi bir kodda ortaya çıkar:
fn main() {
let x = 5;
let y = &x; // Immutable borrow
let z = &x; // Another immutable borrow, bu satır hata verecek
}
Burada, `x` değişkenine iki farklı yerde immutable referans alıyoruz. Bu, Rust'ın borçlanma kurallarına aykırıdır ve “Cannot borrow immutable twice” hatasına yol açar.
Hatanın Sebebi: Borrowing Kurallarının Katılığı
Rust dilindeki borrowing kuralları oldukça katıdır. Bir değişkene aynı anda birden fazla immutable referans alınabilir. Fakat, bu referansların tümü aynı anda geçerli olamaz. Çünkü, birden fazla immutable referansın olması, aynı anda veriyi okuyan birden fazla işlem olabilir, ancak değiştirilemez veriler birden fazla işlem tarafından aynı anda erişildiğinde bellek hatalarına yol açabilir.
Çözüm Yolları
Bu hatayı alıyorsanız, yapmanız gereken ilk şey referansların ne zaman ve nasıl kullanıldığını dikkatlice gözden geçirmek. İşte hatayı çözmek için birkaç farklı yol:
1. Immutable ve Mutable Referansları Ayırın
Eğer bir değişken üzerinde hem immutable hem de mutable (değiştirilebilir) referanslar almayı planlıyorsanız, bunları ayrı ayrı kullanmanız gerekir. Rust, immutable ve mutable referansları aynı anda kabul etmez. Aşağıdaki gibi bir çözüm önerilebilir:
fn main() {
let mut x = 5;
let y = &x; // Immutable borrow
// Mutable borç alma, önceki immutable borcu bitirmek gerekir.
let z = &mut x; // Mutable borrow
}
Burada önce immutable referansı kullandıktan sonra, mutable referansı alıyoruz.
2. İlgili Değişkeni Sahiplenmek (Ownership)
Bir başka çözüm yolu ise, değişkenin sahipliğini bir başka değişkene devretmektir. Eğer bir değişkenin referansına ihtiyaç yoksa, o zaman onu sahiplenebilirsiniz (ownership). Bu sayede referans yönetiminden kaynaklanan sorunlardan kaçınırsınız:
fn main() {
let x = 5;
let y = x; // Ownership transfer, artık x 'y' tarafından sahiplenildi
// Artık x değişkeni kullanılamaz
}
Bu sayede birden fazla referans kullanmak yerine, veri bir değişkenin sahipliğine geçer ve herhangi bir hatadan kaçınılır.
Sonuç
Rust dilindeki borçlanma kuralları ilk başta biraz karışık görünebilir, ancak zamanla bu kuralların ne kadar faydalı olduğunu göreceksiniz. “Cannot Borrow Immutable Twice” hatası, aslında veri bütünlüğünü korumak ve bellek hatalarını engellemek için oldukça önemli bir kontrol mekanizmasıdır. Yukarıda bahsettiğimiz çözüm yollarını uygulayarak, bu hatayı kolayca düzeltebilirsiniz.
Rust ile çalışırken, bu tür hatalarla karşılaştığınızda panik yapmayın. Hatalar, programcıların en iyi arkadaşlarıdır ve bu hataları anlamak, dilin güçlü özelliklerini daha iyi kullanmanıza olanak sağlar. Bu yazı, hem yeni başlayanlar hem de tecrübeli Rust geliştiricileri için faydalı olacaktır.
