Ownership Nedir?
Rust’a yeni başlayan biriyseniz, “ownership” kavramı başta oldukça kafa karıştırıcı olabilir. Ownership, bir değişkenin bellekteki sahipliğini tanımlar. Rust’ta her verinin tek bir sahibi vardır. Bu, belleğin yönetilmesini daha güvenli hale getirir. Ancak bu sahiplik, ödünç alma (borrowing) işlemleriyle etkileşime girdiğinde sorunlar ortaya çıkabilir.
Örneğin, bir değişkenin sahibi onu başka bir yere "ödünç verirken", sahibi olmayan bir nesne veriye erişmeye çalışıyorsa, Rust bu durumu bir hata olarak algılar. Bu hata, programın çalışmasını güvenli olmayan hale getirebileceğinden dolayı Rust, bunu derleme aşamasında tespit eder. Bu tür hatalar “ownership borrowing errors” olarak bilinir.
Ownership Borrowing Error’a Neden Olan Durumlar
Rust, belleğin tutarsız bir şekilde değiştirilmesini engellemeye çalışır. Bu nedenle, sahiplik ve ödünç alma arasındaki dengeyi doğru kurmanız gerekir. İşte en sık karşılaşılan hatalardan bazıları:
1. Immutably Borrowed, Mutably Borrowed Veriye Erişmeye Çalışmak
Rust, bir değişkenin aynı anda hem değiştirilemez (immutable) hem de değiştirilebilir (mutable) olmasına izin vermez. Yani, bir değişkeni birden fazla kez ödünç alırken, yalnızca birine izin verilir. Eğer aynı anda hem değiştirilebilir hem de değiştirilemez bir ödünç alma işlemine girişirseniz, aşağıdaki gibi bir hata alırsınız:
fn main() {
let mut s = String::from("Hello, Rust!");
let r1 = &s; // immutable borrow
let r2 = &mut s; // mutable borrow
println!("{}", r1); // Hata: r2 kullanılamaz
}
Bu durumda, Rust “ownership borrowing error” vererek, aynı anda hem immutably hem de mutably bir değişkeni ödünç almanıza izin vermez. Yapılacak şey, ya değişkeni yalnızca bir kez ödünç alıp işlemi bitirene kadar kullanmak ya da yalnızca bir tür ödünç alma seçeneği kullanmaktır.
2. Borrowed Değişkene, Sahip Olunmadan Erişmek
Bir değişkeni ödünç aldıysanız, değişkenin sahibi olamazsınız. Bu, değişkenin bir başkası tarafından ödünç alındığı süreçte bellekte güvenlik sorunları olmasını engeller. Eğer ödünç aldığınız bir değişkeni başka bir işleme sokmaya çalışırsanız, Rust size hata verir.
fn main() {
let mut s = String::from("Rust Rocks!");
let r1 = &mut s;
println!("{}", s); // Hata: s değişkenine, r1 ödünç verildiği için erişilemez
}
Burada s değişkeni, r1 tarafından ödünç alındığı için, işlem bitene kadar kullanılamaz. Bu durum da “ownership borrowing error” hatasına yol açar. Yapmanız gereken şey, r1 ile işiniz bittiğinde s’ye geri dönmek.
Bu Hatalardan Nasıl Kurtulabilirsiniz?
Rust’ta sahiplik ve ödünç alma hatalarına yol açan kodlardan kaçınmak için bazı yaygın stratejiler şunlardır:
1. Doğru Zamanlama ile Borrowing Yapın
Bir değişkeni ödünç alırken, onunla ne zaman işinizi bitireceğinizi belirleyin. Hangi tür ödünç almaya ihtiyaç duyduğunuzu netleştirerek, kodunuzu bu doğrultuda yazın.
2. Sahipliği Yapılandırın
Veri sahibini düzgün bir şekilde yönetin. Eğer bir değişkenin başka bir fonksiyona aktarılması gerekiyorsa, bu aktarımı sahiplik devri (move) ile gerçekleştirin. Böylece “borrowed” hatasından kaçınabilirsiniz.
3. Mutlak ve İmmutabiliteyi Ayırın
Bir değişkenin aynı anda hem immutably hem de mutably ödünç alınmasına izin verilmez. Bu nedenle, bir değişkeni değiştirmek yerine yalnızca okuma işlemine odaklanmak daha iyi bir çözümdür.
Sonuç
Rust’ta "Ownership Borrowing Error" hatası, dilin bellek güvenliği sağlama mekanizmalarının bir parçasıdır. Bu hatalar ilk başta can sıkıcı olabilir, fakat onları anladığınızda, programlarınızın daha güvenli çalıştığını göreceksiniz. Rust’un sahiplik sistemi, yazdığınız kodun doğru ve etkili bir şekilde çalışmasına yardımcı olur. Hataları anlamak ve üstesinden gelmek, sizi daha iyi bir Rust geliştiricisi yapacaktır.
