Debian Sunucusu Kurulumu ve Optimizasyonu: Her Adımıyla Detaylı Bir Rehber

Bir gün bir sunucu kurma kararı aldınız ve aklınızda bir soru var: Debian mı, yoksa başka bir dağıtım mı? İşte tam bu noktada Debian'ı seçmek harika bir tercih! Debian, güvenilirliği, esnekliği ve güvenliği ile tanınan bir Linux dağıtımıdır. Şimdi, size adım adım Debian sunucusunu nasıl kuracağınızı ve en iyi şekilde nasıl optimize edeceğinizi anlatacağım.

Öncelikle Debian’ın en son sürümünü indirmeniz gerekiyor. Resmi web sitesinden (https://www.debian.org) en güncel ISO dosyasını indirip bir USB’ye yazdırarak sunucunuzu başlatabilirsiniz.

Bir USB’ye Debian ISO dosyasını yazdırmak için Rufus veya Etcher gibi araçları kullanabilirsiniz. Ardından, sunucunuza USB’yi takıp BIOS’tan USB boot seçeneğini aktif edin.

Sunucunuz başlatıldığında, Debian kurulum ekranı sizi karşılayacak. Burada dil seçiminden tutun da, disk bölümlendirmeye kadar birkaç adım sizi bekliyor.

- Dil Seçimi: Türkçe ya da İngilizce seçebilirsiniz, tercih tamamen size bağlı.
- Bölümlendirme: "Guided - Use entire disk" seçeneği, genellikle yeni başlayanlar için en uygun olanıdır. Bu seçenek disk üzerinde otomatik olarak uygun bölümleri oluşturur.

Kurulum ekranını takip ederek, zaman dilimi, şifre belirleme ve paket seçimi işlemleri devam eder.

Kurulum tamamlandığında, sistem ilk açılışta sizden kullanıcı adı ve şifre isteyecek. Bu bilgilerle giriş yaptıktan sonra, sistem tam anlamıyla kullanıma hazır.

Debian sunucunuzu kurdunuz, ama şimdi onu hızlandırmak ve daha verimli hale getirmek istiyorsunuz. İşte bunu yaparken dikkat etmeniz gereken birkaç önemli optimizasyon adımı:

İlk iş olarak, Debian sisteminizin güncel olup olmadığını kontrol edin. Çünkü güvenlik ve performans için her zaman en son güncellemeleri almak önemlidir.

```bash
sudo apt update && sudo apt upgrade -y
```

Sunucunuzda kullanmadığınız yazılımlar varsa, onları kaldırarak sistem kaynaklarını boşuna harcamamış olursunuz. Gereksiz paketleri kaldırmak için şu komutu kullanabilirsiniz:

```bash
sudo apt autoremove --purge
```

Debian’da "swappiness" değeri, RAM tükenirse disk yerine önbelleği kullanma oranını belirler. Bu değeri 10 gibi düşük bir değere ayarlamak, sistemin daha hızlı tepki vermesini sağlar.

```bash
echo "vm.swappiness=10" | sudo tee -a /etc/sysctl.conf
sudo sysctl -p
```

Güvenlik için SSH'yi optimize etmek her zaman önemlidir. Şu adımları izleyerek, SSH servisini daha güvenli ve verimli hale getirebilirsiniz.

- Root Erişimini Kapatma
`/etc/ssh/sshd_config` dosyasını açın ve `PermitRootLogin` değerini `no` olarak ayarlayın.

```bash
sudo nano /etc/ssh/sshd_config
# PermitRootLogin no
```

- SSH Portunu Değiştirme
SSH servisini farklı bir port üzerinden çalıştırmak, olası saldırılara karşı ek bir güvenlik önlemi sağlar.

```bash
sudo nano /etc/ssh/sshd_config
# Port 2222
```

Sunucunuzun güvenliğini sağlamak için UFW (Uncomplicated Firewall) kullanmak iyi bir fikir olacaktır. Basitçe şu komutla firewall'ı aktif hale getirebilirsiniz:

```bash
sudo ufw enable
sudo ufw allow ssh
```

Sunucunuzun ne durumda olduğunu görmek için htop, iostat gibi araçları kullanabilirsiniz. Bu araçlar sayesinde, CPU, bellek ve disk kullanımı hakkında bilgi sahibi olabilir ve sistemdeki darboğazları tespit edebilirsiniz.

Evet, sunucunuz kurulumu tamamlandı ve en iyi şekilde optimize edildi. Şimdi sunucunuzun gücünden tam olarak yararlanabilir, yüksek performans ve güvenlik için her zaman güncellemelerinizi yapabilirsiniz.

Bu yazıda, Debian sunucusunun kurulumu ve optimizasyonu için bilmeniz gereken her şeyi adım adım paylaştım. Umarım bu rehber, sunucunuzun performansını artırmak ve verimli bir sistem yönetimi sağlamak için size yardımcı olur.